Monsters van vaste mest bestaande uit koek na scheiding van rundveemest (mestcode 13) en varkensmest (mestcode 43) mogen sinds 1 oktober 2017 alleen worden genomen door onafhankelijke monsternemers van een geaccrediteerde en erkende organisatie. Deze maatregel is destijds geïntroduceerd om manipulatie van gehalten bij de monstername uit te sluiten en de uniformiteit van de monstername (en daarmee van de analyse uitslagen) te verbeteren. Het ging er daarbij vooral om onverklaarbare (extreem) hoge gehalten uit te sluiten en discussies omtrent de rechtmatigheid daarvan te voorkomen.

Mede in dat kader publiceerden Cumela Nederland, LTO, POV, TLN en Rabobank (hierna: Cumela cs) een tabel met acceptabele bandbreedtes voor analyse-uitslagen van een aantal mestsoorten. Onder deze mestsoorten waren mestcode 13 en mestcode 43. Doel van de tabel is om eenvoudig te kunnen te bepalen of sprake is van onacceptabele gehalten in de aan- of afgevoerde mest. Hieronder de destijds gepubliceerde Tabel.

Cumela cs geeft als acceptabele bovengrenzen voor mestcode 13 gehalten van 8 kilogram stikstof per ton en 6 kilogram fosfaat per ton. Voor mestcode 43 zijn deze gehalten16 kilogram stikstof per ton en 20 kilogram fosfaat per ton.

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland heeft daarnaast voor analyses van koek na mestscheiding (mestcodes 13 en mestcodes 43) absolute bovengrenzen voor het fosfaatgehalte gedefinieerd. Deze bovengrenzen zijn het resultaat van onderzoek van de Wageningen University & Research. Uit het onderzoek volgt voor mestcode 13 een bovengrens van 15 kilogram fosfaat per ton. Voor mestcode 43 geldt een bovengrens van 31 kilogram fosfaat per ton.

Het is de vraag hoe zowel de Tabel van Cumela cs als de bovengrenzen van RVO zich verhouden tot hetgeen in de praktijk wordt waargenomen. Zeker met de onafhankelijke monsternemer als schakel in het monsternameproces. Door middel van een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur zijn de resultaten van de vervoersdocumenten dierlijke mest (VDM’s) voor mestcode 13 en 43 in de periode 1 oktober 2017 tot 1 september 2018 (één jaar) opgevraagd.

De resultaten van deze analyses zijn samengevat in onderstaande Tabel. Uit de Tabel blijkt dat 70% van de monsters van mestcode 13 liet een hoger gehalte laat zien dan het acceptabele gehalte voor stikstof of fosfaat in de tabel van Cumela cs. Voor mestcode 43 was dit nog bijna een kwart van de monsters.  Bij zulke percentages kunnen tenminste kanttekeningen worden geplaatst bij de term ‘acceptabele gehalten’.

 

mestcode grenswaarde (kg/ton) % monsters boven norm 
stikstof fosfaat bovengrens Cumela cs maximum RVO
mestcode 13 9,8 7,6 72,7 4,4
mestcode 43 10,9 18,0 70,0 2,8

 

Dat hebben de betrokken organisaties zich waarschijnlijk ook gerealiseerd. In de bandbreedte Tabel die de organisaties willen hanteren in het kader van het certificeringssysteem Keurmest heeft men de gehalten aangepast (lees: verhoogd) op basis van wat men noemt ‘voortschrijdend inzicht ten opzichte van de eerste tabel bandbreedtes‘.  De gehalten die daarin voor de mestcode 13 en 43 worden gehanteerd zijn hieronder weergegeven. Opvallend is dat het acceptabele stikstofgehalte in mestcode 43 bijna is verdubbeld, het fosfaatgehalte aanzienlijk is verhoogd en ook de acceptabele gehalten voor mestcode 13 zijn verhoogd.

Toch overschrijdt nog een kwart tot een derde van alle mestmonsters die in het eerste jaar van de onafhankelijk monsternemer de ‘acceptabele norm’ (zie onderstaande Tabel.

 

mestcode grenswaarde (kg/ton) % monsters boven norm 
stikstof fosfaat bovengrens Cumela cs maximum RVO
mestcode 13 12,0 9,0 34,7 4,4
mestcode 43 20,0 25,0 24,5 2,8

Met het voortschrijdende inzicht is tenminste sprake van een verbetering, maar of men hiermee de problematiek volledig in beeld heeft is de vraag. Een meer logisch voorstel zou zijn om de 95% percentiel waarde te nemen uit de analyse van RVO van afgevoerde mestmonsters na intrede van de onafhankelijk monsternemer. Dan komen de gehalten er uit te zien zoals in onderstaande Tabel. Wellicht iets voor een volgend voortschrijdend inzicht!

 

mestcode grenswaarde (kg/ton) % monsters boven norm
stikstof fosfaat
mestcode 13 19,8 14,6 5,0
mestcode 43 14,0 26,6 5,0